Biografia

Karol Dziewoński – urodzony 18.08.1876 r. w Jarosławiu, jego ojciec- Józef Dziewoński był powstańcem z 1863 roku.

Po ukończeniu szkoły średniej w roku 1895, wstąpił na Wydział Chemii Technicznej c. k. Szkoły Politechnicznej we Lwowie. W 1901roku uzyskał tam stopień inżyniera technologa, a dwa lata później- doktora nauk technicznych. Już w trakcie studiów został zatrudniony jako demonstrator, a po ukończeniu studiów jako asystent Szkoły Politechnicznej we Lwowie. W latach 1902-1904 był asystentem Uniwersytetu we Fryburgu, a następne dwa lata asystentem i docentem l`Ecole de Chimie w Miluzie, gdzie zetknął się z Noeltingiem, słynnym badaczem związków organicznych. Za jego namową i z jego polecenia w 1906 roku objął kierownictwo Centralnego Laboratorium Fabryki Towarzystwa „Kuwajewskaja Manufaktura" w Iwanowo- Wozniesieńsku.
W 1911 roku mianowano go profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego i objął kierownictwo II Zakładu Chemicznego. Pozostał na tej placówce do 6 listopada 1939 roku tj. do dnia aresztowania krakowskich profesorów przez hitlerowców. Po aresztowaniu znalazł się wraz z innymi w Sachsenhausen. Kiedy Niemcy, pod presją opinii światowe, zaczęli zwalniać profesorów z obozu, zadeklarował, że jeżeli on znajdzie się na liście zwalnianych, a ciężko chory profesor K. Stołyhwo nie, to pozostanie w obozie za niego.  Profesor K. Stołyhwo  napisał o tym, że „(..)Było to naprawdę wielkie bohaterstwo, na które mógł się zdobyć tylko człowiek niezwykle szlachetny i wielkiego ducha..."( K. Stołyhwo, „W niewoli u NSDAP",Kraków ,1946). K. Dziewoński został zwolniony z obozu 8 lutego 1940 roku. Po powrocie do domu i zdrowia podjął pracę w firmie farmaceutycznej Wandera. Zaczął też wykładać na tajnych kompletach Wydziału Lekarskiego i Studium Farmaceutycznego UJ. Należał do powstałego na Tajnym Uniwersytecie Komitetu Trzech który zdobywał fundusze na pomoc dla asystentów i ich rodzin. Zwłaszcza dla tych, którzy bardoz tej pomocy potrzebowali.

Karol Dziewoński był wybitnym chemikiem organikiem i dydaktykiem. Wykładał podstawy chemii organicznej dla studentów chemii i farmacji o raz prowadził wykłady monograficzne dla studentów chemii. NA podstawie wykładów powstały skrypty wydane przez Koło Chemików Uczniów  UJ. Stworzył doskonałe warunki do pracy naukowej dla swoich studentów, asystentów i doktorantów. Wykształcił duże grono chemików organików,z których wielu poświęciło się się karierze naukowej i  doszło do stanowisk samodzielnych pracowników naukowych na wyższych uczelniach lub w przemyśle, Stąd II Zakład Chemiczny określano mianem Szkoły Profesora Dziewońskiego.

W latach 1920-1922 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego,a w latach 1922-1926 był dyrektorem Oddziału Farmaceutycznego. Od 1911 do 1913 roku opiekował się Kółkiem Chemików Uczniów UJ, będąc jego kuratorem. 25 lutego 1921 roku otrzymał tytuł Honorowego Członka Koła.

W pracy naukowej największy sukces przyniosły mu syntezy, w których substancją wyjściową był acenaften. Otrzymany przez K. Dziewońskiego dekacyklen przez 31 lat był jedynym znanym związkiem o największej procentowej zawartości węgla. Badał także naftalen i jego połączenia oraz związki heterocykliczne, pochodne chinoliny.

W uznaniu zasług dla nauki, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Polskie i Niemieckie Towarzystwa Chemików Kolorystów przyznały Karolowi Dziewońskiemu honorowe członkostwa  swych organizacji. Został powołany na członka-korespondenta, a następnie członka czynnego Wydziału Matematyczno- Przyrodniczego Polskiej Akademii Umiejętności. Był członkiem założycielem, a następnie prezesem zarządu Polskiego Towarzystwa Chemicznego. W 1926 roku pełnił funkcję Prezesa PTCh. Był także członkiem Akademii Nauk Technicznych w Warszawie i Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Karol Dziewoński został wyróżniony Złotym Krzyżem Zasługi oraz Komandorią Odrodzenia Polski.

6.12.1943 roku Profesor zginął wskutek tragicznego wypadku – został potrącony przez tramwaj . Jechał wówczas do prof. Władysława Szafera po zapomogę dla jednego z asystentów. Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.

źródło: Karty z dziejów Naukowego Koła Chemików UJ

Wspomnienia studentów i absolwentów. Złota Księga Wydziału Chemii UJ t. 2

red. Elżbieta Szczepaniec-Cięciak, red. Krystyna Łopata

Wyd. Uni. Jagiellońskiego Kraków, 2008